Sản xuất như thế nào?
Ngay cả khi chính phủ thấy rằng, một loại hàng hoá hoặc dịch vụ nào đó cần phải được sản xuất vì lợi ích xã hội, thì cũng không nhất thiết chính phủ phải trực tiếp đứng ra sản xuất những hàng hoá hoặc dịch vụ đó. Thậm chí, nhiều học giả còn cho rằng, đó là phương cách cuối cùng, khi những biện pháp khuyến khích tư nhân sản xuất không mang lại tác động như mong muốn.
Để giải quyết câu hỏi này, chính phủ cổ thể có những cách tiếp cận như sau:
Tạo lập những cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút tư nhân tham gia sản xuất và khai thác, thu lợi nhuận. Chẳng hạn, có thể bằng những chính sách khuyến khích như miễn giảm thuế, trơ cấp một phần, nhà nước và nhân dân cùng làm… để thu hút tư nhân đầu tư vào KCHT ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Hoặc chính phủ có thể sử dụng các hình thức BOT (sản xuất, khai thác, chuyển giao) để thu hút đầu tư tư nhân, cách làm này thường có hiệu quả đối với những loại hàng hoá mà tư nhân có khả năng thu lợi nhuận bằng cách khai thác dịch vụ của chúng. Bằng cách đó, chính phủ vẫn có được những hàng hoá như mong muốn, nhưng lại đạt dạng hoá được nguồn vốn đầu tư và giảm bớt gánh nặng cho ngân sách quốc gia.
Ngay cả khi chính phủ thấy rằng, một loại hàng hoá hoặc dịch vụ nào đó cần phải được sản xuất vì lợi ích xã hội, thì cũng không nhất thiết chính phủ phải trực tiếp đứng ra sản xuất những hàng hoá hoặc dịch vụ đó. Thậm chí, nhiều học giả còn cho rằng, đó là phương cách cuối cùng, khi những biện pháp khuyến khích tư nhân sản xuất không mang lại tác động như mong muốn.
Để giải quyết câu hỏi này, chính phủ cổ thể có những cách tiếp cận như sau:
Tạo lập những cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút tư nhân tham gia sản xuất và khai thác, thu lợi nhuận. Chẳng hạn, có thể bằng những chính sách khuyến khích như miễn giảm thuế, trơ cấp một phần, nhà nước và nhân dân cùng làm… để thu hút tư nhân đầu tư vào KCHT ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Hoặc chính phủ có thể sử dụng các hình thức BOT (sản xuất, khai thác, chuyển giao) để thu hút đầu tư tư nhân, cách làm này thường có hiệu quả đối với những loại hàng hoá mà tư nhân có khả năng thu lợi nhuận bằng cách khai thác dịch vụ của chúng. Bằng cách đó, chính phủ vẫn có được những hàng hoá như mong muốn, nhưng lại đạt dạng hoá được nguồn vốn đầu tư và giảm bớt gánh nặng cho ngân sách quốc gia.
Ký hợp đồng với KVTN để sản xuất theo đơn đặt háng của chinh phủ. Khác với trường hợp trên, ồ đây tư nhân không chịu trách nhiệm khái thác hàng hoá dịch vụ đã sản xuất ra mà chi là người sản xuất theo đơn hàng của chính phủ. Nhiều nước đã sử dụng hình thức này, chẳng hạn như thuế tư nhân sản xuất quân trang, quân dụng cho quân đội. Hình thức này vẫn sử dụng kinh phí từ NSNN, nhưng sẽ có hiệu quả cao hơn, nếu những hàng hoá mà chính phủ ký hợp đồng thuộc những lĩnh vực mà tư nhân tỏ ra sản xuất có hiệu quả hơn DNNN (dệt may, lương thực…).
Cuối cùng là việc chính phủ trực tiếp đứng ra sản xuất thông qua các DNNN. Trường hợp này nên áp dụng khi KVCC tỏ ra có ưu thế hơn so với KVTN (như thuộc những lĩnh vực độc quyền nhà nước), hoặc không thể để tư nhân sản xuất (chẳng hạn do liên quan đến bí mật quốc gia).
Việc lựa chọn cách thức sản xuất nào là tuỳ quan điểm và hoàn cảnh cụ thể của từng quốc gia. Tuy nhiên, xét về góc độ kinh tế, nguyên tắc chung là chính phủ không nên làm thay hoặc làm tranh những trường hợp mà KVTN có thể tự giải quyết, nếu có một cơ chế thoả đáng. Điều đó cũng phù hợp với vai trò của KVCC trong nền kinh tế thị trường là hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển của KVTN.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: hạn chế của nền kinh tế thị trường
