Sản xuất cho ai?
Như trên đã nói, nếu nhìn nhận câu hỏi này dưới góc độ phân phổi thì thị trường tư nhân không quan tâm đốn vấn để này, một khi công bằng xã hội không trực tiếp làm tăng lợi nhuận cho họ. Một DNTN nếu có thể sản xuất được thuốc chữa HIV/AIDS thì đó cũng không phải vì nó có thể cứu được nhiều mạng sống cho người nghèo, mà là vì cầu về loại được phẩm này trên thế giới đang rất lớn và người ta sẵn sàng trả giá cao để có nó. Chính vì thế, một trong những khuyến nghị của các tổ chức phòng chống HIV/AIDS trên thế giới là phải sản xuất được thuốc, nhưng với giá rẻ, để người nghèo có thể tiếp cận được.
Trái lại, đảm bảo công bằng xã hội lại là một sứ mệnh của chính phủ. Đó là lý do vì sao, trong nhiều chính sách của chính phủ, vấn đề công bằng luôn được đặt ra như lý do quan trọng nhất. Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và XĐGN của Việt Nam giải đoạn 2001-2010 là một ví dụ điển hình về sự quan tâm này.
Như trên đã nói, nếu nhìn nhận câu hỏi này dưới góc độ phân phổi thì thị trường tư nhân không quan tâm đốn vấn để này, một khi công bằng xã hội không trực tiếp làm tăng lợi nhuận cho họ. Một DNTN nếu có thể sản xuất được thuốc chữa HIV/AIDS thì đó cũng không phải vì nó có thể cứu được nhiều mạng sống cho người nghèo, mà là vì cầu về loại được phẩm này trên thế giới đang rất lớn và người ta sẵn sàng trả giá cao để có nó. Chính vì thế, một trong những khuyến nghị của các tổ chức phòng chống HIV/AIDS trên thế giới là phải sản xuất được thuốc, nhưng với giá rẻ, để người nghèo có thể tiếp cận được.
Trái lại, đảm bảo công bằng xã hội lại là một sứ mệnh của chính phủ. Đó là lý do vì sao, trong nhiều chính sách của chính phủ, vấn đề công bằng luôn được đặt ra như lý do quan trọng nhất. Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và XĐGN của Việt Nam giải đoạn 2001-2010 là một ví dụ điển hình về sự quan tâm này.
Các quyết định kinh tế được đưa ra như thế nào?
Quyết định kinh tế trong KVTN là do chủ sồ hữu doanh nghiệp (tức là các cổ đông), hoặc người được chủ sở hữu doanh nghiệp uỷ quyền (giám đốc doanh nghiệp) đưa ra. Vì thế, có thể thấy các quyết định này về cơ bản là mang tính cá nhân, hoặc nếu có mang tính tập thể thì cũng chỉ ở một qui mô rất nhỏ, trong đó các thành viên cổ đông có một quyền lợi giông nhau, đó là lợi nhuận.
Cũng tương tự như vậy, quyết định của KVCC là do chủ sở hữu xã hội (người dân) hoặc đại diện được bầu của họ (các nhà chính trị điều hành chính phủ hoặc những người được các nhà chính trị đó chỉ định) đưa ra. Nhưng khác với KVTN, tính chất tập thể của những quyết định này rất cao. Các nhóm người do chính phủ đại diện lại rất khác nhau về quyền lợi, mục đích theo đuổi. Do đó, quyết định của KVCC là một quá trình lựa chọn công cộng (LCCC) rất phức tạp, thường xuyên có sự xung đột về lợi ích, đòi hỏi phải có cơ chế điều hoà. Điều đó làm quá trình ra quyết định trong KVCC khó khăn, phức tạp hơn nhiều so với KVTN.
Những phân tích trên đây đã cho thấy rõ đối tượng nghiên cứu mang tích chất đặc thù của môn học Kinh tế Công cộng. Đó là, môn học này nghiên cứu hành vi của KVCC, hay của chính phả, khi can thiệp vào nền kinh tế thị trường, nhằm giải quyết các câu hỏi cơ bản của kinh tế học từ giác độ lợi ích xã hội.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: kinh te cong
